1 november 2024 

Inleiding en voorgeschiedenis

De Stichting Vestingeiland  Holland is in 2020 opgericht door het  bestuur van de Stichting Ramtorenschip Buffel. (www.debuffel.nl). Met ingang van 1 december 2023 zijn de toen zittende bestuursleden teruggetreden uit die stichting .

De reden van aftreden was dat het tijd werd dat andere mensen het roer overnamen.  zodat nieuwe plannen konden worden ontwikkeld. Per 1 december 2023 trad daarom een geheel nieuw bestuur aan.

In juli 2024 werd door het afgetreden bestuur van de Stichting Ramtorenschip Buffel  besloten ook hun bestuurstaken t.b.v. de Stichting Vestingeiland Holland te  beëindigen. Feitelijk om vergelijkbare redenen zoals hierboven genoemd.  Dit  met spijt omdat één belangrijk doel niet was bereikt, namelijk, om tot een goede constructieve samenwerking te komen met andere museale organisaties op Voorne-Putten. De vorige bestuurders van de Stichting  Ramtorenschip  Buffel hadden voor het Museum Ramtorenschip Buffel bij de oprichting van die stichting in 2016 de volgende doelen gesteld:

1. Het schip als maritiem erfgoed behouden en exploïteren als museum,

2. De realisatie van een museum gericht op de geschiedenis van de marine vanaf 1868,

3. Het realiseren van een goede samenwerkingsvorm tussen musea en historische

    organisaties binnen de toenmalige gemeente Hellevoetsluis.

De punten 1 en 2 zijn tijdens hun bestuursperiode in uitstekende samenwerking met de vrijwilligers van het Ramtorenschip Buffel  en andere externe organisaties gerealiseerd. 

Het bereiken van de museumstatus in 2022 was een belangrijk doel wat gerealiseerd werd doordat de

Stichting Ramtorenschip Buffel als volwaardig lid werd toegelaten tot de Museumvereniging. Home | Museumvereniging

Dat lidmaatschap betekende toegang tot een groot museaal netwerk. De Stichting Ramtorenschip Buffel werd door dat lidmaatschap vanaf medio 2022 een erkend nationaal museum en erkend als maritiem historisch erfgoed. Een museum dat nauw verbonden werd aan de geschiedenis van de vroegere marine-vestinghaven van Hellevoetsluis.

M.b.t. punt 3 van bovenvermelde doelen waren door het bestuur van de Stichting Ramtorenschip Buffel ook de nodige initiatieven ondernomen. Op niveau van de toenmalige gemeente Hellevoetsluis werd in goed overleg met die gemeente en betrokken lokale museale en historische organisaties besloten tot de oprichting van één museumorganisatie waarbinnen het Stadsmuseum Hellevoetsluis, de Stichting Droogdok Jan Blanken en de Stichting Ramtoren Buffel zouden fuseren. Door ondermeer de Covid 19 pandemie  werd de realisatie van die samenwerking en fusie ernstig vertraagd. Daarbij kwam dat in die periode ook vast kwam te staan dat er per

1 januari 2023 een gemeentelijke fusie zou plaats vinden tussen de gemeenten Westvoorne, Brielle en Hellevoetsluis. Die fusie betekende naar alle waarschijnlijkheid dat dit gevolgen zou hebben op het gemeentelijk cultuur en museumbeleid.  

Al die ontwikkelingen waren voor het bestuur van de Stichting Ramtorenschip Buffel reden om vanaf begin 2022 initiatieven te ontwikkelen die moesten leiden tot samenwerking met andere museale en historische organisaties op het eiland Voorne-Putten. Daarbij gaat het dan primair om te komen tot samenwerken op het gebied van marketing en public relations, collectiebeheer, het verwerven van financiële middelen en waar nodig het verkrijgen van profesioneel management. Dat zou naar verwachting van het bestuur om diverse redenen alleen kunnen lukken als dat zou worden ondergebracht in een coöperatief samenwerkingsverband. De Stichting Vestingeiland Holland zou daar de geschikte organisatie voor kunnen zijn. Helaas zijn die activiteiten nooit goed op gang gekomen door allerlei andere zaken die aandacht vroegen. 

Stand van zaken per 1 januari 2025

Op lokaal niveau ( Hellevoetsluis) is de afgelopen jaren inmiddels de Stichting Fortresse-Holland gerealiseerd op basis van  het ondernemingsplan “Fortresse-Holland Marinekwartier Hellevoetsluis,”  ( www.fortresseholland.nl).

Dat plan heeft  inmiddels geleid tot de fusie van de Stichting Stadsmuseum Hellevoetsluis en de Stichting Droogdok Jan Blanken. Inmiddels zijn er oriënterende gesprekken gaande tussen het nieuwe bestuur van de Stichting Ramtorenschip Buffel (www.debuffel.nl) en het bestuur van de Stichting Fortresse-Holland.

Doel van die gesprekken zijn om in de toekomst op diverse gebieden tot samenwerking te komen. 

De afgelopen maanden is de vraag aan de orde geweest of de Stichting Vestingeiland niet overbodig zou zijn indien de Stichting Fortresse Holland de doelen van Stichting Vestingeiland Holland zou willen overnemen.

Het bestuur van Fortresse Holland was echter van mening dat de ontwikkeling en de exploitatie van Fortresse Holland als openluchtmuseum dat vooralsnog niet toeliet.  Voor de oud-voorzitter van Stichting Ramtorenschip Buffel is dat reden om zich in te zetten om alsnog de doelstelling van Stichting Vestingeiland Holland te realiseren.  Daartoe zullen in 2025 contacten worden gelegd met diverse museale en historische organisaties op Voorne-Putten. 

Hieronder een overzicht van organisaties,musea en verenigingen welke een rol kunnen vervullen in de beoogde plannen en doelstellingen van de Stichting Vestingeiland Holland. 

STICHTING FORTRESSE HOLLAND  www.fortresseholland.nl 

Openluchtmuseum in Hellevoetsluis. Fortresse Holland is een museaal themapark waar maritieme historie en kustverdediging samenkomen. Doel van het museum is om in de toekomst intensief samen te werken  met diverse lokaal maatschappelijke en museale partijen om aan een gezamenlijke toekomst te werken. Erfgoed beheren en behouden dat getuigt van een tot de verbeelding sprekende geschiedenis van Hellevoetsluis, met de focus op haar ontwikkeling als vestinghaven. Op locatie wordt  de rijke collectie aan gebouwen, schepen, objecten en documenten daarom op eigentijdse wijze toegankelijk gemaakt voor een breed publiek. Daarnaast worden er educatieve en informatieve programma’s voor op school ontwikkeld en organiseert het museum gedurende het jaar diverse activiteiten voor toeristen, gezinnen en inwoners van Hellevoetsluis.

BERNISSE TOEN EN NU  Bernisse toen en nu

De Bernisse, nu een waterrijk recreatiegebied in de Gemeente Nissewaard kent een rijke geschiedenis. Een geschiedenis die al begint in de vroege middeleeuwen. Ooit was de rivier een belangrijke handelsroute van een kilometer breed tussen Holland, Zeeland en Vlaanderen.  De rivier de  Bernisse heeft door de eeuwen heen een grote rol gespeeld voor de stadjes op de oevers van deze waterweg. 

Naast een animatie, klik  op bovenstaande groen gekleurde  bovenstaande onderstreepte tekst, is het mogelijk om op bepaalde locaties in Simonshaven, Geervliet en Heenvliet met de eigen smartphone en de virtual reality bril terug te reizen naar 1400 om zo te ervaren hoe de dorpen er toen uitzagen en een kijkje te nemen in het verdwenen Hof van Putten en het Huis te Heenvliet, dat tegenwoordig beter bekend is als de ruïne Ravesteyn.

MUSEUM RAMTORENSCHIP BUFFEL  www.debuffel.nl 

 Museumschip de Buffel is een uniek maritiem cultureel erfgoed. Het heeft een vaste ligplaats binnen de oude vestinghaven van Hellevoetsluis. Nadat het in 1868 gebouwde schip dienst had gedaan als Ramtorenschip voor de Nederlandse Marine is het na 28 jaar verbouwd en in gebruik genomen als logement- en opleidingsschip voor marinepersoneel in Hellevoetsluis. Aan boord laat een expositie de ruim 150-jarige geschiedenis van het schip zien. De unieke maritieme waarde is terug te vinden in de tot de verbeelding sprekende aankleding van het schip. Met haar karakteristieke inrichting en de bijzondere collectie met herkenbare nautische objecten is het niet moeilijk om je terug te wanen in de Marine-tijd van Hellevoetsluis.

STICHTING VERDEDIGINGSWERKEN HELLEVOETSLUIS  www.fronttaal.nl

De Stichting Verdedigingswerken in Hellevoetsluis  wil graag belangstellenden deelgenoot maken van het rijke militaire erfgoed van Hellevoetsluis en haar directe omgeving. Op de hierboven vermelde website is een beperkt aanbod te vinden over dit militaire erfgoed. Bestuur en vrijwilligers van de stichting zijn van mening dat erfgoed beleefd moet worden en daarom nodigen zij belangstellenden graag uit om deel te nemen aan tal van activiteiten die worden georganiseerd. Daarover is op de website de nodige informatie te vinden. Zo zijn er van april tot en met oktober rondleidingen over de Hellevoetse kustbatterij. 

STICHTING BIBERBUNKER OOSTVOORNE   www.biberbunker.nl

In de oorlogsjaren bouwde de Duitse bezetter aan één stuk door aan fortificaties in de duinen op Voorne-Putten. Het eerste oorlogsjaar was dit vooral voor kustbewaking tegen bijvoorbeeld geallieerde commando’s. In de latere oorlogsjaren draaide dit om naar kustverdediging. De krijgskansen keerden en de Duitse Wehrmacht verwachtte een geallieerde invasie ergens op de Europese kust. Houten onderkomens werden uitgebouwd tot bunkers met muren van soms wel drie meter dik en kanonnen werden ondergebracht in bomvrije geschutsbunkers. Hoewel de invasie nog tot 1944 op zich liet wachten, bombardeerden de geallieerden wel onophoudelijk Duitse steden en militaire knooppunten. Om Europa te verdedigen tegen deze bombardementen maakten de Duitsers gebruik van radartechnologie. Langs de Europese kust kwamen radars te staan die geallieerde vliegtuigen al vroeg konden detecteren waarna Duitse jagers er op af konden. Ook Oostvoorne werd gekozen als plek voor zo’n radarstelling. Deze werd bekend onder de naam radarstelling ‘Biber’.

Na de oorlog werden tal van bunkers gesloopt. Vele andere verdwenen onder de grond in het duingebied. Jaren later werd besloten deze bunkers als historisch erfgoed te behouden. Voor dat doel werd de “Stichting Biberbunker Oostvoorne” in januari 2013 opgericht. De stichting draagt zorg voor restauratie en onderhoud van diverse bunkers. Daarnaast worden rondleidingen verzorgd  in de Biberbunker en de Stelling, gezamenlijk vormend de “Radarstelling Biber.” Deze Stelling ligt in de duinen van Oostvoorne en bestond uit een groot aantal bouwwerken en bunkers. Deze laatste zijn allen nog aanwezig.

Sinds 2016 is er een actief beleid gevormd om meerdere bunkers toegankelijk en begaanbaar te krijgen, dit mede dankzij subsidies van de Provincie Zuid-Holland. Met subsidie van de provincie maar ook van andere partijen kunnen tal van bunkers en stellingen  museaal beschikbaar worden gemaakt. 

HISTORISCH MUSEUM DEN BRIEL   www.historischdenbriel.nl  

In Brielle werd in feite Nederland geboren. Op 1 april 1572 wonnen de watergeuzen met de inname van Brielle hun eerste slag op de Spanjaarden. Dit had een domino-effect met als gevolg dat diverse Hollandse steden zich gesterkt voelden in hun strijd tegen de Spaanse overheerser. Brielle werd de eersteling der vrijheid (Libertatis Primitiae) en een publiek gezegde werd dat toen “Alva  ( de Spaanse bevelhebber) zijn bril verloor.”

In het museum is van alles te zien, te horen en te ervaren over die Tachtigjarige oorlog: hoe zat het ook al weer met Johan van Oldenbarnevelt en Prins Maurits (luister naar hun dienaren), of de Vrede van Münster in 1648? Wie was Alva en wat was zijn Inquisitie? Wat betekende ‘ketter’ in die tijd ook al weer?
En hoe vieren de Briellenaren elk jaar weer ‘1 april’?

Het Historisch Museum Den Briel is hét geheugen van de stad Brielle en het vertrekpunt voor iedereen die de geschiedenis en het culturele erfgoed van Brielle en omgeving wil beleven en ontdekken. In het museum, gevestigd in de 17de–eeuwse gevangenis, waag en vroegere stadhuis aan de Markt, wordt met een interactieve opstelling de Tachtigjarige Oorlog gepresenteerd. Daarin staat 1 april 1572 centraal: “de dag waarop de Watergeuzen Brielle blijvend op de Spanjaarden overmeesterden.”
De stadsgeschiedenis wordt in de Brielse schatkamer getoond met prachtige portretten, een presentatie archeologie en een jaarlijks wisselende kleine tentoonstelling. In de zeeheldenzaal is uitgebreid aandacht voor de zeehelden die Brielle heeft voortgebracht: Maarten Corneliszn. Tromp, Witte Corneliszn de With en Philips van Almonde.
De veelzijdigheid van het tweetalige (Ned/Eng) museum en zijn dependance vuurtoren “De Stenen Baak,” maken Brielle en omgeving aantrekkelijk voor een breed publiek: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal.

ERFGOEDGILDE DEN BRIEL   Erfgoedgilde Den Briel – Leve de vesting Brielle

Het erfgoedgilde is een platform waar de historische kennis en belangstelling voor het Brielse erfgoed samenkomen. Daarnaast fungeert het gilde als klankbordgroep voor het gemeentelijk historisch beleid.

Oprichting:

Sinds medio 2013 participeert de vereniging, op initiatief van de vroegere gemeente Brielle, in een overleg met andere Brielse historische organisaties om te komen tot de oprichting van een Briels Erfgoedgilde.

De HV De Brielse Maasmond vervult een voortrekkersrol in dit proces. Het idee van een erfgoedgilde is voortgekomen uit het gemeentelijke project ‘Leve de vesting Brielle – 300 jaar vestingwerken’.

In de loop van 2014 heeft afstemmingsoverleg tussen de gemeente en een vertegenwoordiging van de betrokken historische organisaties (waaronder de werkgroep Kanonnen & Affuiten, Historische Vereniging de Brielse Maasmond, de 1 April vereniging en de gidsengroep) plaatsgevonden over uitgangspunten, doel en taken van het gilde. Als sluitstuk van dit proces stemde het college van b en w in oktober 2014 in met de installatie van het Briels Erfgoedgilde.

De daadwerkelijke installatie van het Erfgoedgilde Den Briel door burgemeester en wethouders vond plaats op 26 juni 2015 in de hal van het stadhuis aan de Markt. Na inleidende woorden van waarnemend burgemeester Gregor Rensen schetste wethouder Dick Verbeek de motivatie van de gemeente om te komen tot een erfgoedgilde voor Brielle. Vervolgens tekenden Dick Verbeek namens het gemeentebestuur en Willem Delwel namens het Erfgoedgilde Den Briel het visiedocument ‘Inwoners als ambassadeurs voor het erfgoed van Brielle, ruimte voor particulier initiatief’, waarna de wethouder het Erfgoedgilde een gevelbord aanbood. Het formele gedeelte van de bijeenkomst werd door Willem Delwel met een toespraak afgesloten.

Het erfgoedgilde bestaat momenteel uit groepen (even rechterkolom aanklikken)

:

• Historische Vereniging de Brielse Maasmond    Historische Vereniging De Brielse Maasmond – Leve de vesting Brielle
• Werkgroep ‘Kanonnen en Affuiten’                       Werkgroep ‘Kanonnen en Affuiten’ – Leve de vesting Brielle
• Aprilvereniging                                                          1 April Vereniging – Leve de vesting Brielle
• Werkgroep ‘Gevelstenen’                                       Werkgroep Gevelstenen – Leve de vesting Brielle
• Werkgroep ‘Bastions Ontsloten’                            levedevestingbrielle.nl/werkgroep-bastions-ontsloten
• Stadsgidsen                                                              Stadsgidsen, ware ambassadeurs – Leve de vesting Brielle
• Briels Klokkenluiders Gilde                                    Briels Klokkenluiders Gilde – Leve de vesting Brielle 
• Vereniging Vrienden van de Sint-Catharijnekerk    Home – Vrienden van de Sint-Catharijnekerk

EQUIPAGE DE DELFT  www.equipage-dedelft.nl 

Equipage De Delft is een vereniging die zich ten doel stelt om op authentieke wijze alle aspecten weer te geven van het leven van de bemanning van ’s-Lands Schip van Oorlog “DELFT” ten tijde van de Zeeslag bij Kamperduin (11 okt. 1797). Naast de uitbeelding van het ‘scheepsvolk’, zeeofficieren en mariniers uit 1797, beeldt Equipage De Delft Mariniers uit, uit diverse periodes: – 1667 ~ Regiment de Marine (Republiek der Verenigde Nederlanden) – 1777 ~ Regiment Mariniers No.21 (Republiek der Verenigde Nederlanden) – 1797 ~ Bataafsche Mariniers (Bataafse Republiek) – 1806 ~ Corps Mariniers (Koninkrijk Holland) – 1831 ~ Korps Mariniers (Verenigd Koninkrijk der Nederlanden)

Informatie over de activiteiten die de vereniging onderneemt is ook te vinden op de facebookpagina 

https://www.facebook.com/equipagededelft

De vereniging heeft een nauwe band met de “Vrienden van Museum Ramtorenschip Buffel.” Doel is om gezamenlijk “belevingsactiviteiten” te organiseren. Ondermeer door de inzet van een replica van een sloep uit de 18e eeuw. 

STREEKARCHIEF VOORNE-PUTTEN   Home – Streekarchief Voorne Putten

Het Streekarchief is een gemeenschappelijke regeling en vormt zodoende de verzamelplaats voor de archieven van de gemeenten Nissewaard en Voorne aan Zee. Daarnaast beheert het Streekarchief tal van particuliere archieven, zoals dat van kerkgenootschappen, bedrijven, verenigingen en families. Bovendien is er een uitgebreide collectie foto’s en documentatie, Het Streekarchief is de aangewezen plek voor vragen over de lokale geschiedenis.

OVERZICHT ORGANISATIES BUITEN VOORNE-PUTTEN

Wat Erfgoedhuis Zuid-Holland doet     www.erfgoedhuis-zh.nl

Het Erfgoedhuis adviseert  gemeenten en musea bij erfgoedbeheer en -beleid.  Verder steunt de organisatie vrijwilligers met deskundigheidsbevordering via  cursussen. De organisatie deelt kennis en trends, verbinden partijen en faciliteren samenwerking. Ook zoeken zij actief naar mogelijkheden hiertoe met andere sectoren, zoals natuur en landschap, toerisme, ruimtelijke ordening, wetenschap en welzijn. Tot slot streven zij ernaar om het verhaal van Zuid-Holland bij een zo breed mogelijk publiek onder de aandacht te brengen, ook bij bijzondere doelgroepen. Kortom een centraal kennis- en netwerkpunt voor erfgoed in Zuid-Holland.

Overal in Zudholland zetten mensen zich in om erfgoed te bewaren, te beschermen en te ontsluiten. Als ankerpunt binnen het Zuid-Hollandse erfgoedveld verbindt en inspireert de organisatie gemeenten, historische verenigingen, archieven, musea, scholen, monumentenbeheerders, ondernemers en vrijwilligers.

Erfgoedhuis Zuid-Holland combineert hierbij een brede inhoudelijke expertise met kennis van communicatie, educatie en publieksbereik. Dit resulteert in een constante flow van projecten en publicaties, die zij realiseren in opdracht van provincie Zuid-Holland, de erfgoedtafels Zuid-Holland, gemeenten, musea, erfgoedinstellingen en stichtingen. Ook initiëren wij met partners eigen werk.

ERFGOEDTAFEL-HARINGVLIET

Eén keer per jaar stellen Gedeputeerde Staten een Maatregelenpakket Erfgoedlijnen vast. Uitsluitend voor projecten die zijn opgenomen in het Maatregelenpakket Erfgoedlijnen kan subsidie worden aangevraagd. Het Maatregelenpakket Erfgoedlijnen wordt door de provincie opgesteld op advies van de aan de erfgoedlijnen verbonden erfgoedtafels.

Omgevingsvisie Zuid-Holland  www.zuid-holland.nl  staan 7 erfgoedlijnen centraal:

1. Neder-Germaanse Limes in Zuid-Holland
2. Landgoederenzone
3. Waterdriehoek
4. Oude Hollandse Waterlinie
5. Trekvaarten
6. Atlantikwall
7. Historisch Haringvliet

Historisch Haringvliet wordt gevormd door plaatsen en gebieden die een relatie hebben met de voormalige zeearm het Haringvliet en het Hollands Diep. De afbakening omvat een brede ‘oeverzone’ van de eilanden: de noordrand van Goeree-Overflakkee, de zuidrand van zowel de Hoeksche Waard als Voorne-Putten (incl. de vestingsteden Brielle en Hellevoetsluis en de Bernisse) en Tiengemeten. Kenmerkend voor de geschiedenis van deze regio is het leven tussen en met het water, als vriend en vijand.

Historisch Haringvliet wordt gekenmerkt door de maritieme geschiedenis, de havenkanalen en de karakteristieke dorpen die in verbinding staan met het Haringvliet, Hollands Diep en Bernisse en een landschap met dijken en kreken. De regio vertelt ook het verhaal van tradities en de zee, van leven met en tegen het water, zoals de Watersnoodramp van 1953 en de deltawerken Haringvlietdam en Volkerakdam en waterlinies: de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak en de Stelling van de Monden van de Maas en het Haringvliet met de vestingsteden Brielle en Hellevoetsluis.

Op de website Ontdek het thema Historisch Haringvliet – Erfgoedhuis Zuid-Holland is meer informatie over dit thema te vinden. 

Dit overzicht is nog niet voltooid.

Informatie is verkrijgbaar via info@vestingeilandholland.nl 

Suggesties en aanvullingen zijn welkom